Prowadzenie samochodu kojarzy się z wolnością, niezależnością i możliwością samodzielnego decydowania o kierunku podróży. Dla osób niewidomych i słabowidzących to doświadczenie przez długi czas wydawało się całkowicie poza zasięgiem. Jednak na całym świecie – również w Polsce – powstają inicjatywy, które pozwalają choć na chwilę poczuć emocje związane z jazdą za kierownicą. Czasem mają one charakter technologicznych eksperymentów, innym razem – wydarzeń integracyjnych lub testów rozwiązań przyszłości.
Pionierski projekt z USA
Jednym z najbardziej spektakularnych przedsięwzięć była inicjatywa Blind Driver Challenge, stworzona przez studentów Virginia Tech wspólnie z National Federation of the Blind. Zespół opracował specjalnie zmodyfikowany pojazd typu buggy, który wyposażono w systemy sensoryczne i interfejsy dostarczające kierowcy informacji za pomocą dotyku i dźwięku.
Najważniejsze rozwiązania to:
- DriveGrip – rękawiczki wibrujące, które sygnalizowały kierunek skrętu,
- SpeedStrip – poduszka pod nogami informująca o przyspieszaniu lub hamowaniu,
- AirPix – panel z mikrostrumieniami powietrza tworzący „dotykową mapę” otoczenia.
Kulminacyjnym momentem projektu był pokaz w 2010 roku na torze Daytona, gdzie niewidomy kierowca Mark Riccobono samodzielnie pokonał trasę z przeszkodami. Był to przełomowy dowód, że technologia może umożliwić osobom niewidomym aktywne uczestnictwo w motoryzacji.
Eksperyment Forda w Niemczech
W 2011 roku Ford zorganizował wyjątkowe wydarzenie w Kolonii. Trzydziestu uczestników z dysfunkcją wzroku miało okazję zasiąść za kierownicą Forda Fiesty i spróbować jazdy z manualną skrzynią biegów. Wszystko odbywało się na zamkniętym torze, w obecności instruktorów.
Niektórzy uczestnicy osiągali prędkość nawet 120 km/h! Dla wielu było to przeżycie życia, a dla inżynierów – cenna lekcja na temat tego, jak osoby niewidome i słabowidzące mogą korzystać ze zmysłów dotyku i słuchu w interakcji z maszynami. Wydarzenie miało też dodatkowy wymiar – uświadamiało, jak ważna może być technologia wspierająca samodzielność osób z niepełnosprawnościami.
Samodzielna jazda dzięki autonomii
Choć osoby niewidome nie mogą dziś prowadzić pojazdów samodzielnie w ruchu drogowym, rozwój technologii autonomicznych otwiera przed nimi zupełnie nowe możliwości. Dobrym przykładem są robotaxi Waymo w Kalifornii. Osoby niewidome korzystają z nich chętnie, ponieważ pojazdy są dostępne przez aplikację, a dodatkowe funkcje – jak sygnał dźwiękowy przy przyjeździe – ułatwiają ich zlokalizowanie. Ważnym aspektem jest też brak ryzyka odmowy przewozu, co bywa problemem w tradycyjnych usługach taksówkowych przy podróży z psem przewodnikiem.
Równie innowacyjny jest projekt autonomicznego samochodu Hyundai IONIQ 5 Robotaxi. W testach w Las Vegas niewidoma kobieta odbyła przejazd, który został oceniony przez egzaminatora DMV na maksymalną liczbę punktów. To wydarzenie pokazało, że technologia autonomiczna nie jest już futurystyczną wizją, ale realnym wsparciem w codziennej mobilności.
Edukacja i integracja w Polsce
Również w Polsce pojawiły się inicjatywy dające osobom niewidomym namiastkę prowadzenia pojazdu. Stowarzyszenie S1 zorganizowało wydarzenie na torze Moto Park Ułęż, podczas którego uczestnicy mogli poznać budowę auta, poczuć reakcje pojazdu i usiąść na miejscu kierowcy. Towarzyszyli im instruktorzy, którzy tłumaczyli poszczególne manewry. Choć nie była to samodzielna jazda, dla wielu osób było to niezwykle emocjonujące i przełamujące bariery doświadczenie.
Od marzenia do realnej zmiany
Inicjatywy te mają różny charakter, od technologicznych badań, przez eventy edukacyjne, aż po testy pojazdów autonomicznych. Ich wspólnym mianownikiem jest jednak idea, że osoby niewidome i słabowidzące mają prawo do doświadczenia motoryzacji i do samodzielności w mobilności.
Być może jeszcze minie trochę czasu, zanim prawo i technologia pozwolą w pełni bezpiecznie prowadzić samochód osobie niewidomej. Jednak to, co dziś wydaje się tylko wyjątkowym eksperymentem, jutro może stać się codziennością. Przykłady z USA, Niemiec czy Polski pokazują, że ta droga już się zaczęła.
Żródła
- sciencedaily.com – "High-Tech Car Allows the Blind to Drive" (2009)
- afb.org – "Blind Driver Challenge" (2010)
- wired.com – "Blind Driver Challenge" oraz relacja z inicjatywy Forda (2011)
- kenyacarbazaar.com – opis technologii AirPix i DriveGrip
- sfchronicle.com – artykuł o doświadczeniach niewidomych użytkowników Waymo
- thesun.co.uk – materiał o Hyundai IONIQ 5 Robotaxi
- motofakty.pl – relacja z wydarzenia „Niewidomi za kółkiem” w Polsce